Saturday, July 2, 2022
  • Login
  • Register
No Result
View All Result
Nepal Readers
  • गृहपृष्ठ
  • मत-अभिमत
  • सामयिक
  • सुशासन
  • स्वास्थ्य /शिक्षा
  • समाज
  • दस्तावेज
  • हाम्रोबारे
  • गृहपृष्ठ
  • मत-अभिमत
  • सामयिक
  • सुशासन
  • स्वास्थ्य /शिक्षा
  • समाज
  • दस्तावेज
  • हाम्रोबारे
No Result
View All Result
Nepal Readers
No Result
View All Result

Home » के हो हिन्द प्रशान्त रणनीति र किन यसको विपक्षमा छ नेपाल ?

के हो हिन्द प्रशान्त रणनीति र किन यसको विपक्षमा छ नेपाल ?

पत्रपत्रिकाबाट by पत्रपत्रिकाबाट
September 20, 2019
- यो हप्ता, समाचार, सामयिक
A A
1.2k
VIEWS
Share on FacebookShare on Twitter

के हो हिन्द प्रशान्त रणनीति

सन् २०१२ मा एसिया प्यासिफिकलाइ इण्डो प्यासिफिकमा जोड्नलाई ल्याइएको यो अमेरिकाको रणनीतिक परियोजना हो। एसिया प्यासिफिकले चीनको विस्तारलाई रोक्न नसकेपछि नै यो योजना ल्याइएकोमा दुई मत छैन। यसको सुरुवातदेखि नै चीन र पाकिस्तानलाई अलग गरिएकोले चीन घेर्ने रणनीति भएको पुस्टि भइसकेको छ।

सन् २०१८ को डिसेम्बर ३१ मा अमेरिकी सिनेटले ‘एसियालाई आश्वस्त पार्ने सम्बन्धी ऐन’ पारित गरेको थियो। यो ऐन अनुसार हिन्द प्रशान्त क्षेत्रमा १ अर्व ५१ करोड डलर खर्च गर्ने नीति लिएको छ। यसरी नै चीनमा प्रजातन्त्र स्थापना गर्ने नाममा प्रतिवर्ष २१ करोड डलर चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बत र अन्य प्रान्तमा र तिब्बती शरणार्थीमा खर्च गर्ने भनी सार्वजनिक भइसकेको विषय हो। अर्को अमेरिकाले तिब्बत मामिलासम्बन्धी ऐन पनि पारित गरेको छ । यी सबै रणनैतिक योजना नै हिन्द प्रशान्त रणनीतिको विषय हो। यसको रणनीतिकार अमेरिकाले नेपालको केन्द्रीय भूमिका रहने यसअघि नै सार्वजनिक पनि भइसकेको छ।

गएको मंगलवार चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ यीसँग नेकपाका अध्यक्ष एवम् पूर्व प्रधानमन्त्री प्रचण्डले भेटेको प्रसंग राष्ट्रिय राजनीतिमा तरङ्गित भएको छ। भेटको अवसरमा दाहालले नेपाल, अमेरिकाको हिन्द–प्रशान्त शैन्य रणनीतिमा नजाने संकेतसहितको भनाइ चिनियाँ विदेश मन्त्रीको भ्रमणपछि वेइजिङस्थित चिनियाँ विदेश मन्त्रालयले प्रचारमा ल्याएपछि यो विषयले राष्ट्रिय चर्चा पाएको हो।

नेपाल हिन्द–प्रशान्त रणनीतिको साझेदार बन्ने नबन्ने विषय गर्भमै छ। तर, चीनको अर्को अर्थ–रणनैतिक कार्यक्रम वेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ कार्यक्रममा यसअघि नै नेपालले सहमति जनाइ सकेको हो । यस अर्थमा हिन्द–प्रशान्त रणनीतिको साझेदार बन्ने कुरा वेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ कार्यक्रमबाट नेपालले आफूूलाई अलग गर्नु पर्ने हुन्छ । अर्को नेपाल एक चीन नीतिको पक्ष राष्ट्र हो । नेपालले असंलग्न परराष्ट्र नीति अपनाएको छ भनिन्छ।

तर, यो असंलग्न नीतिलाई सरकारले यताका वर्षहरुमा प्रस्टसँग नराखेकाले विदेश नीतिमा अलमल देखिएको हो । नेपाल भूराजनैतिक दृष्टिले पनि हिन्द–प्रशान्त रणनीतिको साझेदार बन्न अनैतिक, नसुहाउने र प्रत्युत्पादक विषय हो । चीनले अघि सारेको वेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभलाई आर्थिक साझेदारी वा जीतजीत अवस्थाको आर्थिक परियोजना नाम दिइए पनि यो विश्व राजनीतिक शक्ति राष्ट्रहरुसम्बद्ध चीन सम्बन्धित रणनीति नै हो । भलै यसको नाम शीतयुद्धकालीन रणनीतिलाई सोझै प्रतिनिधित्व गर्ने भाषा शैली सरह छैन । तर, चीनको यो कार्यक्रम पनि उसको हकमा रणनैतिक कार्यक्रम हो । शीतयुद्धकाल जस्तो वैचारिक विवादमा दुुई शक्ति राष्ट्र रुस र अमेरिकाको सम्बन्धमा देखिएको विभाजनमा तर्सिएर बाँच्नु पर्ने अवस्था आइसकेको छैन । तर, यो रणनीतिको चेपुवामा परेर नेपालले हायलकायल भइरहनु पर्ने परिदृश्य भने देखिएकै छ।

RelatedPosts

मार्क्सवादको सान्दर्भिकता घटेको हैन, झनै बढेको छ

मार्क्सवादको सान्दर्भिकता घटेको हैन, झनै बढेको छ

June 30, 2022
Auto Draft

कम्युनिष्ट नेताहरूले कम्तिमा सरल जीवनशैली अपनाऔँ

June 28, 2022
प्रेमचन्दकी ‘पार्कमा निर्लज्ज सुतिरहेकी युवती’

प्रेमचन्दकी ‘पार्कमा निर्लज्ज सुतिरहेकी युवती’

June 25, 2022
धार्मिक राष्ट्रवाद : श्रीलंका संकटको जरो

धार्मिक राष्ट्रवाद : श्रीलंका संकटको जरो

June 24, 2022

प्रचण्डको खण्डन

यसैबीच अध्यक्ष प्रचण्डले विषयवोधलाई स्वीकार पनि गरेका छन्। त्यस यता इलामसहित विभिन्न जिल्लामा भएको सार्वजनिक कार्यक्रममा ‘शक्तिकेन्द्रको सैन्य गठबन्धनमा सामेल हुँदैनौं’ भनेर प्रस्टै पारिसकेका छन्। चिनियाँ विदेश मन्त्रीलाई रणनैतिक उद्वेश्यसहितको नेपालको राष्ट्रिय हितलाई असर गर्ने काममा संलग्न नरहने कुरा वताएको उल्लेख गरेका छन्। उनले सिधै भनेका छन, ‘चाहे त्यो विम्स्टेक सैन्य गठबन्धन होस, चाहे इण्डो प्यासिफिक फण्डअन्तर्गत हुने सैन्य गठबन्धनमा हामी संलग्न हुँदैनौ। इण्डो प्यासिफिक सैन्य रणनीति आएमा हाम्रो कहीँ कतै संलग्नता हुँदैन। चीन विरोधी गतिविधि हाम्रो लागि सह्य छैन।’

नयाँ नीति आवश्यक

असंलग्न परराष्ट्र नीतिको सैद्धान्तिक मूल्य मान्यता अनुसार नेपालले नयाँ वैदेशिक नीतिको व्याख्या विश्लेषण गर्न जरुरी छ । बहुध्रुवीय विश्व राजनैतिक रंगमञ्च आजको सत्य हो । हिजोको जस्तो विश्व दुई ध्रुवमा रहेन। यसकारण असंलग्नताको सिद्धान्त वमोजिम आजको बहुध्रुवीय विश्व राजनैतिक रचनामा विदेश नीति पनि सोही बमोजिम हुनुपर्ने आजको माग र आवश्यकता दुवै हो। नेपालको भूराजनैतिक अवस्थाले गर्दा एकै नजरले विश्वलाई हेर्ने पराराष्ट्र नीति बनाउनु हुन्न। जमिन जोडिएको छिमेकी मित्र देश, दक्षिण एसियाका देश र बाँकी विश्वका देशहरुसग अलग किसिमको तीन चक्के विदेश नीति बनाउनु जरुरी छ।

बाक्लो छलफल

१७ वर्षपछि गत वर्षको हिउँदमा नेपालका परराष्ट्र मन्त्री प्रदीप ज्ञवालीले अमेरिकाका विदेश मन्त्री माइकल रिचर्ड पम्पेओबीच औपचारिक भेटघाट भएपछि यो रणनीतिको विवाद नेपालमा आएको हो  ज्ञवालीले त्यसबखत वासिङ्टनस्थित मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेसन (हिन्द प्रशान्त रणनीतिको एक विभाग) का चिफ अपरेटिङ अफिसर जोनाथन नाश, एसिया प्रशान्त मामिला सम्बन्धी रक्षामन्त्री र्‍याण्डल स्क्रिभरसँग भेटघाट र बैठक गरेपछि यो विषय झनै विवादित बन्यो ।

सन् २०१८ २३ डिसेम्बरमा वासिङटनस्थित नेपाली राजदूतावासले प्रकाशित गरेको विज्ञप्तिअनुसार विश्लेषण गर्ने हो भने नेपाल यो रणनीतिमा डुविसकेको बुझिन्छ। जुन विज्ञप्तिको पेट बोलीमा यस्तो लेखिएको छ, ‘दुुई मुलुकबीच हस्ताक्षरित सम्झौता बमोजिमको पाँचसय मिलियन अमेरिकी डलरको सहायता रहेको मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेसन कम्प्याक्ट अन्तर्गतका परियोजनाहरुलाई शीघ्र कार्यान्वयनमा ल्याउन चाल्नु पर्ने कदमहरुको बारेमा छलफल भएको छ।’ यसरी नेपाललाई एकपछि अर्को शृङ्खला सरह यो रणनीतिमा घिसारेको देखिन्छ।

छिमेकलाई प्राथमिकता

विदेश मामिलामा छिमेकलाई प्राथमिकता दिनु आवश्यकता र वाध्यता दुवै हो। बहुध्रुवीय विश्व रणनैतिक रंगमञ्चको चेपुवामा परेर विदेश नीति निर्माण गर्नु असंलग्नको सिद्धान्तभित्र पर्दैन। नेपालको भूराजनैतिक सन्तुलनलाई कायम राख्न बीआरआईमा जानुको भन्दा अर्को विकल्प नेपाललाई छैन। बीआरआईलाई विस्थापित गरेर हिन्द प्रशान्त रणनीतिलाई स्थापित गर्ने विषय नेपालको हितमा छँदै छैन्। यो रणनीतिलाई राष्ट्रिय बहसमा ल्याउन जरुरी छ। यो संसद, सरकारको गणितले निर्णय गर्ने विषय हुँदै होइन। सार्वभौम जनमतले यसको छिनोफानो गर्नु पर्छ। स्रोत : समयबद्ध साप्ताहिक

ShareTweet

Get real time update about this post categories directly on your device, subscribe now.

Unsubscribe
पत्रपत्रिकाबाट

पत्रपत्रिकाबाट

Related Posts

मार्क्सवादको सान्दर्भिकता घटेको हैन, झनै बढेको छ

मार्क्सवादको सान्दर्भिकता घटेको हैन, झनै बढेको छ

by पत्रपत्रिकाबाट
June 30, 2022

पुँजीवाद, र त्यसबाटै विस्तारित साम्राज्यवाद, वर्गीय शोषण र उत्पीडनको सबैभन्दा उन्नत र विकसित स्वरूप हो । श्रमिकलाई श्रमको प्रतिफलबाट विमुख...

Auto Draft

कम्युनिष्ट नेताहरूले कम्तिमा सरल जीवनशैली अपनाऔँ

by nepal_readers
June 28, 2022

स्थानीय तहको निर्वाचनमा राजनीतिक दलहरूले जित्नकै लागि मात्र जस्तोसुकै कदम पनि चालेको देखियो। दलहरू नैतिकता, मूल्य र जनतालाई दिने सेवाको...

प्रेमचन्दकी ‘पार्कमा निर्लज्ज सुतिरहेकी युवती’

प्रेमचन्दकी ‘पार्कमा निर्लज्ज सुतिरहेकी युवती’

by पूजा राठी
June 25, 2022

कल्पना गर्नुहोस् त, यदि तपाईँले कुनै पार्कमा एउटी युवती निस्फक्री र निर्धक्क सुतिरेहेको देख्नुभयो भने तपाईँको मनमा कस्तो विचार आउला?...

धार्मिक राष्ट्रवाद : श्रीलंका संकटको जरो

धार्मिक राष्ट्रवाद : श्रीलंका संकटको जरो

by प्रशान्त ‘पुष्प’ रिजाल
June 24, 2022

सन् १९४८ मा बेलायती उपनिवेशबाट मुक्त भएपश्चात् श्रीलङ्का राष्ट्र बन्ने प्रक्रियामा बिधिवत रूपमा प्रवेश गर्यो। तत्कालिन श्रीलङ्कामा तीनवटा राज्यहरू थिए।...

पढ्ने विज्ञान, पुज्ने ‘उडुवा घोडा’

पढ्ने विज्ञान, पुज्ने ‘उडुवा घोडा’

by संजय श्रमण
June 23, 2022

अघिल्लो सालको कुरा हो, कक्षा १२ मा टप गरेका मेरा मित्रको छोरासँग मेरो कुराकानी भइरहेको थियो। उ आफ्नो कुकुरलाई लिएर...

अबको विश्व संकट कसरी सामना गर्ने?

अबको विश्व संकट कसरी सामना गर्ने?

by मौरिसिओ कार्डेनस
June 22, 2022

कोभिड–१९ को महामारी भोगिरहेको विश्वले फेरि अर्को संकटको सामना गर्नु नपर्ला भन्ने छैन। जलवायु परिवर्तन तथा बढ्दो तापक्रमका कारण हाम्रो...

Recommended

डोनल्ड ट्रम्प: फोनवार्ताले निम्त्यायो विवाद, महाभियोगको ‘आधार बन्न सक्ने’

डोनल्ड ट्रम्प: फोनवार्ताले निम्त्यायो विवाद, महाभियोगको ‘आधार बन्न सक्ने’

3 years ago
बिआरआइको राजनीतिक अर्थशास्त्र र नेपाल- १

बिआरआइको राजनीतिक अर्थशास्त्र र नेपाल- १

3 years ago

Connect with us

Popular Post

  • मदन भण्डारीको त्यो व्याख्यालाई पनि यिनीहरूले फालिदिए

    मदन भण्डारीको त्यो व्याख्यालाई पनि यिनीहरूले फालिदिए

    0 shares
    Share 0 Tweet 0
  • मार्क्सवादको सान्दर्भिकता घटेको हैन, झनै बढेको छ

    0 shares
    Share 0 Tweet 0
  • पढ्ने विज्ञान, पुज्ने ‘उडुवा घोडा’

    0 shares
    Share 0 Tweet 0
  • ‘तन्नेरी शरीरमा गाँसिएका बुढा टाउकोहरू’ले यो आन्दोलनलाई लैजान सक्दैनन्

    0 shares
    Share 0 Tweet 0
  • नेपालका वामपन्थीहरू एकताबद्ध हुनुपर्छ, यो राष्ट्रिय आवश्यकता हो

    0 shares
    Share 0 Tweet 0
  • गृहपृष्ठ
  • कृषि
  • दस्तावेज
  • मत-अभिमत
  • विचार
  • समाज
  • हाम्रो बारे

© 2021 Nepal Readers - Website Managed by Saustav Bhattarai.

No Result
View All Result
  • Home

© 2021 Nepal Readers - Website Managed by Saustav Bhattarai.

Welcome Back!

Sign In with Google
Sign In with Linked In
OR

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Sign Up with Google
Sign Up with Linked In
OR

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In